Çalışma Koşulları
MAAŞLAR
ABD'den sonra dünyada vatandaşlarına en yüksek yaşam standartlarını sunan ülke Kanada'dır. Bunun nedeni de satın alma gücünün oldukça yüksek olmasıdır. Kanada'da çalışanlar Amerikalı meslektaşlarından olukça düşük ücretler almaktalar. Bu Amerikan şirketlerinin daha karlı olmasından, yada Kanadalı şirketlerin ayıbından kaynaklanmıyor. Sadece Kanada'da astronomik ücretlere rastlanmıyor. Genelde asgari ücret yaygın. Günlük $ 5. 25 ile $ 7. 60 arasında değişiyor. Garsonlar ve barmenler bundan da az ücretle çalışabiliyor. Çünkü bahşişleri var. Kanada'ya göç etmek isteyenler unutmamalıdırlar ki Kanada'da Türkiye'deki işlerinden çok daha düşük seviyede bir işte çalışmak zorunda kalabilirler.
SOSYAL YARDIMLAR VE İKRAMİYELER
Kanada'da maaşlar on beş günde bir, ya direk çalışanların hesaplarına yatırılır ya da çekle ödenir. Çoğu şirketin prim sistemi var ve yıl sonlarında karla orantılı prim dağıtılıyor çalışanlara . Bu primlere genelde Noel primleri deniliyor ve üst düzey yöneticilere dağıtılıyor. Bu üst düzey yöneticilerin yıllık kazançlarını oldukça arttıran bir uygulama. Tüm primlerden gelir vergisi kesiliyor. Ayrıca şirketin çalışanlarına tahsis ettiği arabalardan da gelir vergisi kesiliyor. Çünkü onlar da gelir muamelesi görüyor. Müdürler ve uzmanlar otomobil, sağlık sigortası, diş parası, emekli maaşı, ve spor salonlarına üyelik gibi avantajlar elde edebiliyorlar. Ayrıca sürekli iş seyahatine çıkan yöneticiler uçuşlarda kazandıkları mil puanlarını daha sonra kendi özel seyahatleri için kullanabilmekteler. Bazı şirketlerin sosyal kulüpleri bulunmakta. Çalışanlar cüzzi paralar ödeyerek bu klüplere üye olabilirler. Böylece pek çok sosyal etkinlikten faydalanabilirler.
ÇALIŞMA SAATLERİ, FAZLA MESAİ VE TATİLLER
Eyaletlerdeki çalışma koşullarını her eyaletin kendi Çalışma Bakanlığı koyduğu kanunlarla belirliyor. Bu kanunlar tüm eyaletlerde üç aşağı beş yukarı aynı. Eyaletlerin İş Kanunlarına ek olarak bir de Kanada İş Kanunu var. Bu kanun da bankalar, demiryolları, postaneler gibi federal kanuna tabi kuruluşlarda çalışma koşullarını düzenliyor.
Standart çalışma saatleri federal kanunla değil de eyalet kanunlarıyla belirleniyor. Fazla mesai %50 ücrete tabi. İş Kanununa göre : Haftalık çalışma süresi BC, MB, SK, YK eyaletlerinde ve federal kurumlarda 40 saattir. AB, NB, NF, ON, PQ eyaletlerinde ise haftalık 44 saattir. NS ve PE eyaletlerinde ise 48 saattir. Ancak uygulamada haftanın 5 günü toplam 37 ile 40 saat arası çalışılıyor. Çoğu işyerinde mesai sabah 8 ile 9 arası başlayıp, 5 'te sona eriyor. 1 saat öğle yemeği ve 2 tane 15 dakikalık ara olmakta. Yaz aylarında pek çok işyeri mesaiye yarım saat erken başlayıp, Cuma günleri 2:30'da mesailerini bitiriyorlar.
Eğer herhangi bir resmi tatilde işe gelmeniz isteniyorsa bunun için normal ücretinizin iki buçuk katı kadar ücret alıyorsunuz. Kanunlara göre kimse resmi tatillerde işe gelmeye zorlanamaz. Ancak verilen ekstra ücret ve işverenin baskısı bu duruma itiraz etmenizi zorlaştırabilir. Eğer maaş alıyorsanız her zaman fazla mesai ücreti ödenmiyor. Bu durum alt ve üst yönetim seviyelerinde çoğunlukla böyle. Bazen çok yoğun işgünlerinden sonra ekstra dinlenme izni verilebiliyor. Ancak çoğu şirkette işin gerektirdiği kadar çalışmanız bekleniyor.
Kanada'ya yerleşecek bir Türk için en zor şeylerden bir tanesi de tatil süresinin azlığı olacaktır. Kanada'da yalnızca iki haftalık yıllık izin ve 8 günlük resmi tatil yapabilirsiniz. Yıllık izin tabii ki de iş yerindeki kıdeminizle doğru orantılıdır. İşyerinizde çalıştığınız yıllar artınca yıllık izninizde buna bağlı olarak artacaktır. Ancak bu yine de hiçbir zaman bir ay olamıyor. Yıllık izniniz süresince hem normal ücretinizi alabilecek hem de yıllık kazancınızın %4 'üne denk gelen bir miktar tatil ödeneği alabileceksiniz.
Yıllık izin kullanma hakkını elde edip de yıllık iznini kullanmadan işten ayrılan bir kimseye ayrıldıktan sonraki en fazla bir hafta içinde yıllık izin ücreti ödenir.
Kanada'da ailelerin üçte ikisinde eşlerden ikisi de çalışıp, para kazanmaktadır. Çocuk sahibi olduktan sonra part-time çalışan bayanlar da vardır. Kanada'da geniş part-time iş olanakları vardır. Hatta tüm çalışanların dörtte biri part time işlerde çalışmaktadırlar. Part time işlerin artması ekonomik krizlerin ve full time ücret ödemeyi karşılayamayan şirketler yüzünden ortaya çıktı. Part-time işler genelde tüketici sektöründe, fast food sektöründe, ve perakendecilik sektöründe yaygın.
İŞÇİ SENDİKALARI
Sendikalar Kanada'da çok büyük bir güç teşkil etmiyorlar. Bunun nedeni de bugüne kadar güçlüklerle karşılaşmamış olmaları. Kanada tüm çalışanları katılıma teşvik eden kapalı bir sendika sistemi geliştirmiş. Bu sistem ilk başlarda reddedildi ancak yüksek mahkemenin desteklemesiyle kabul edildi. Tüm Kanada'da işgücünün yalnızca çeyreği sendikalaşmış durumda. Bu çeyreklik kısmın %66 'sı ulusal sendikalara, %30 'u da uluslararası sendikalara üye. Geriye kalan kısım da yerel veya eyalet sendikalarına üye. Örneğin Ontario eyalet sendikası. Kanada'da toplam 35 adet işçi sendikası bulunuyor. Bunların en önemlilerini isimleri ve üye sayıları aşağıdaki gibi:
Kanada Kamu Çalışanları Sendikası: 485. 000 üye
Ulusal Kamu Çalışanları ve Genel Çalışanlar Sendikası : 325. 000 üye
Birleşmiş Gıda ve Ticaret Sektöründe Çalışanlar Sendikası : 205. 000 üye
HİZMET SÖZLEŞMELERİ
Yazılı hizmet sözleşmesi yapılması Kanada'da zorunlu değil ancak hem işçinin hem de işverenin korunması açısından faydalı bir uygulama. Haksız yere işten çıkarma davalarının artması hizmet sözleşmelerinin önemini iyice arttırdı. Eğer başvurduğunuz görev yöneticilik düzeyinde değilse, sözleşmeli çalıştırılmayabilirsiniz. Bu da sosyal pek çok haktan mahrum kalabileceğiniz anlamına geliyor. Ancak yine de çok önemli değil çünkü Kanada'ya sürekli olarak yerleşmiş her göçmene devlet sağlık sigortası yapıyor. Bu yüzden çok fazla bir zararınız olmayacaktır. Hizmet sözleşmeleri genelde belirli bir deneme süresi içerirler. Eğer bu süre içerisinde işveren işçiden memnun kalmazsa ve işçiyi işten çıkarmak isterse bir haftalık ihbar tazminatı ödemekle yükümlüdür. Deneme süresi sona erdikten sonra hizmet sözleşmesinin esas hükümleri geçerli olur . Örneğin işçinin işten çıkarılması durumunda ödenecek ihbar tazminatı, işçinin hangi koşullar altında işine son verilebileceği ile ilgili maddeler kesinlik kazanır. Pek çok hizmet sözleşmesinde işçiye görevini istenildiği biçimde yerine getirmediği takdirde ihtar verilebileceği yazılıdır. İhtar aldığı halde hala davranışlarını düzeltmeyen işçinin işine son verilebilir. İhbar tazminatının miktarı işçinin işyerindeki kıdemine bağlıdır. Kıdem arttıkça ihbar tazminatı da artar. Kanada İş Kanununa göre bir işçiye ödenebilecek maksimum ihbar tazminatı sekiz haftalık ücretidir. Yine aynı şekilde işçinin işten sebepsiz ayrılması durumunda işverene ödemesi gereken ihbar tazminatı en az iki haftalık ücretidir. İşverenin ödemesi gereken tazminat her koşulda işçiden daha yüksek tutulmuştur ki sık sık eleman değiştirmesinler.
İŞYERİNDEKİ UYGULAMALAR
Kanada'da işyerlerindeki uygulamalar şirketten şirkete değişiklik gösterir. Ancak tüm şirketlerin en çok dikkat ettiği hususlar dakiklik, güvenilirlik, çok çalışmaktır. Bürolarda, restoranlarda, perakende satış mağazalarında, personel her dört saatte bir 15 dakikalık dinlenme hakkına sahiptir. Bunların dışında kalan işletmelerin bu kadar resmi mola uygulamaları yoktur ve mola dışında dinlenmek, işten kaytarıcı hareketlerde bulunmak pek hoş karşılanmaz. Ayrıca mesai saatleri içerisinde uzun süre şahsi telefon görüşmeleri yapmak, şirket dışındaki kimselerle şirket hakkında konuşmak da doğru davranışlar değildir. Çalışanların takım çalışmasına yatkın olmaları ve şirketlerinin belirlediği hedeflere sıkı sıkıya bağlı olmaları şirket için çok büyük önem taşır. Sürekli işten kaçmaya çalışanlar ve bir an önce iş bitsin diye can atanlar terfi edebilmeyi hayal bile etmesinler. Bu konuda hiç şansları yok çünkü.
Kanada'da işyeri ortamı oldukça sıcak ve sosyaldir. Yöneticiler, müdürler altlarında çalışan insanlara oldukça yakındırlar. Kanadalı yöneticiler için önemli olan girişkenliktir. Astlarının onları yönlendirebilmesi, gelişime ve değişikliklere açık olmalarıdır. Bu onlar için sıkı bir hiyerarşiden çok daha önemlidir. Kanada'da şirkete akrabasını, yakınını sokup onlara ayrıcalık yapma pek rastlanan bir şey değildir . Türkiye'de çok yaygın olan bu olaya Kanada'da ancak birkaç aile şirketinde rastlanabilir.
ÇALIŞAN KADINLAR
Kanada'da işgücünün %45'ini kadınlar oluşturur. Kadınlar iş başvurusunda bulunabilme ve maaş konusunda erkeklerle eşit haklara sahiptirler. Bu kanunlarla belirlenmiştir. Ancak kadınlar yine de erkeklerden %25 daha az kazanmaktadırlar ve cinsiyet ayrımı hala devam etmektedir. Kadınlara yapılan haksızlıklar yüzünden açılan davalar her geçen gün artmakta ve bu konuyla ilgili yeni yasalar çıkarılmaktadır. Bu da işverenleri terfi, maaş, cinsel taciz konularında daha duyarlı olmaya çağırmaktadır. Bir işverenin, işe alacağı elemanın yaşını, medeni durumunu dikkate alarak karar vermesi veya ilerde çocuk sahibi olup olmayacağı konusunda fikir yürütmesi yasal değildir. İşverenler genelde işe aldıkları bayanların çocuk sahibi olmalarını pek istemezler. Çünkü hamilelik, izni vermek ve elemanının uzun süre işten uzak kalacak olması işverenin hoşuna gitmez. Hamilelik izni tüm eyaletlerde dört aydır. Ayrıca çocuk doğduktan sonrada anne izin kullanacaktır. Doğumda ebeveynlerin ikisi de izin kullanma hakkına sahiptir.
Çalışan kadına destek olan ve onların haklarını koruyan pek çok dernek vardır. Bunlar: Kanada Ticaret Federasyonu ve Profsyonel Kadınlar Klübü(56 Sparks Caddesi, Suite 308, OTTAWA;ONKIP 5A9: Tel no: 613-234-7619) Head And Heart yayınlarından Şık Bayanlar için Finansal Stratejiler Athur Drache ve Susan Weidmn Schneider 'ın yazdığı bu kitap Kanada'ya yerleşecek bayanlar iççiin mükemmel bir kılavuz olacaktır.